Informacje w zakresie występowania rzekomego pomoru drobiu (Newcastle disease ND)

Rzekomy pomór drobiu wywoływany jest przez paramyksowirusy należące do serotypu 1 paramyksowirusów ptasich (PMV-1). Występujące w przyrodzie szczepy wirusa ND charakteryzują się bardzo różną patogennością od bardzo niewielkiej (szczepy lentogeniczne) poprzez umiarkowaną (szczepy mezogeniczne) do bardzo silnej (szczepy welogeniczne). W obecnie stosowanych żywych szczepionkach zawarte są wyłącznie szczepy lentogeniczne.

Źródła i drogi zakażenia
Rzekomy pomór drobiu jest chorobą bardzo zaraźliwą. Zakażenie następuje poprzez kontakt z chorymi ptakami, za pośrednictwem wydzieliny zapalnej z układu oddechowego. Choroba łatwo przenosi się poprzez sprzęt, samochody, personel, dzikie ptaki.

Wrażliwy gatunek
Kury, indyki, inny drób grzebiący. Ważną rolę w epidemiologii choroby odgrywa drób ozdobny i drób wodny.

Okres inkubacji
Okres inkubacji choroby jest zróżnicowany, ale najczęściej wynosi od 3 do 6 dni.

Objawy kliniczne
Rzekomy pomór drobiu może przebiegać z bardzo dużą śmiertelnością, silną depresją i upadkami w przeciągu 3-4 dni od wystąpienia objawów klinicznych. Chore ptaki nie zawsze jednak muszą wykazywać objawy ze strony układu oddechowego lub nerwowego. Szczepy mezogeniczne wirusa wywołują najczęściej zaburzenia w obrębie układu oddechowego.
Typowe objawy kliniczne rzekomego pomoru drobiu stwierdzane po infekcji szczepami welogenicznymi to: utrudnione oddychanie, rzężenia i charczenia, którym towarzyszą objawy nerwowe, takie jak porażenia, czy skręty szyi (torticollis). Produkcja nieśna spada od 30 do 50% lub więcej i powraca do norm po około 2 tygodniach. Jaja mogą mieć cienką skorupę, typowe jest również składanie jaj bez skorup (tzw. "lanie jaj" - jaj w błonach). W dobrze zaszczepionych stadach ptaków objawy kliniczne zakażenia mogą być trudne do stwierdzenia.

Zmiany sekcyjne
Typowe zmiany anatomopatologiczne to: zapalenie błony śluzowej tchawicy, zapalenie płuc, niekiedy naloty na workach powietrznych. Patognomoniczne dla choroby są typowe wybroczyny w żołądku gruczołowym i ogniskowe owrzodzenia (butony) w jelitach cienkich.

Diagnoza
W przypadku podejrzenia o wystąpienie choroby konieczne jest przeprowadzenie badań diagnostycznych mających na celu izolację i charakterystykę patogenności wyosobnionego izolatu. Pomocne jest również badanie serologiczne, w którym przy wyniku dodatnim stwierdzane są bardzo wysokie miana specyficznych przeciwciał. Wirus izoluje się z wymazów pobranych z tchawicy lub z kloaki. Do izolacji wirusa może służyć też rozcier z mózgu padłych ptaków. W diagnozie różnicowej należy uwzględnić zakaźne zapalenie oskrzeli oraz zakaźne zapalenie krtani i tchawic, które mogą przebiegać z podobnymi objawami klinicznymi, ale zmiany sekcyjne i wyniki badań serologicznych oraz izolacja zarazka mają decydujące znaczenie dla prawidłowej diagnozy.

Leczenie i zapobieganie
Brak jest skutecznego leczenia przy tej chorobie. W Polsce rzekomy pomór drobiu jest objęty programem profilaktycznym. Prowadzi się szczepienia za pomocą żywych szczepionek zawierających lentogeniczne szczepy wirusa (stada brojlerów) oraz szczepionek żywych i inaktywowanych (stada towarowe i reprodukcyjne).
Warunkiem zapobieżenia stratom wywołanym przez rzekomy pomór drobiu jest regularne prowadzenie szczepień.