Postępowanie egzaminacyjne na stopień nauczyciela mianowanego

Stopień awansu zawodowego nauczyciela mianowanego nadaje się nauczycielowi w drodze decyzji administracyjnej po spełnieniu przez niego szeregu warunków, z których wszystkie, za wyjątkiem jednego (zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną), powinien spełnić przed wszczęciem postępowania administracyjnego w sprawie nadania mu stopnia nauczyciela mianowanego. Postępowanie prowadzi organ administracyjny (organ prowadzący szkołę), przy pomocy pracowników kierowanego przez siebie urzędu oraz powołanej przez siebie komisji egzaminacyjnej, stosując przepisy ustawy z 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela – dalej KN, ustawy z 14.06.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego – dalej k.p.a. – oraz rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z 6.09.2022 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli – dalej r.u.s.a.z. Stosuje się również przepisy przejściowe ustawy z 5.08.2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw – dalej z.KN – określające przypadki, w których stopień nauczyciela mianowanego nadaje się według przepisów obowiązujących przed 1.09.2022 r., oraz przypadki, w których ścieżka awansu zawodowego nauczyciela początkującego jest krótsza od określonej w KN.

Niektórzy nauczyciele stopień awansu zawodowego nauczyciela mianowanego nabywają z mocy samego prawa, co regulują przepisy art. 9a ust. 4 i 5 KN.

Stopień nauczyciela mianowanego nadaje nauczycielowi, o czym stanowi art. 9b ust. 4 pkt 2 KN, organ prowadzący szkołę.

Zgodnie z art. 9b ust. 2 KN do tego organu nauczyciel powinien złożyć wniosek o nadanie stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego, zwany wnioskiem o podjęcie postępowania egzaminacyjnego, które przeprowadza komisja egzaminacyjna. Wniosek powinien określać imię (imiona) i nazwisko, datę urodzenia i adres do korespondencji nauczyciela, a także miejsce jego zatrudnienia i zajmowane stanowisko oraz powinien być opatrzony jego podpisem (art. 9b ust. 2a KN). Należy do niego dołączyć, o czym stanowi art. 9b ust. 2b KN, oryginały lub kopie dokumentów potwierdzających spełnianie warunków niezbędnych do uzyskania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego. Szczegółowo załączniki do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego określają przepisy § 4 r.u.s.a.z.

Zgodnie z § 9 ust. 1 r.u.s.a.z., jeżeli wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego wraz z załączoną do niego dokumentacją nie spełniają wymagań formalnych, nauczycielowi wskazuje się szczegółowo stwierdzone braki i wzywa się go do ich usunięcia w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania, wraz z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków w wyznaczonym terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania. Jeżeli wniosek wraz z załączoną do niego dokumentacją spełniają wymagania formalne lub ich braki zostały usunięte w terminie, organ prowadzący postępowanie egzaminacyjne powiadamia nauczyciela co najmniej 7 dni przed dniem posiedzenia komisji egzaminacyjnej o terminie i miejscu przeprowadzenia egzaminu (§ 9 ust. 2 r.u.s.a.z.).

Komisję egzaminacyjną powołuje organ, który nadaje nauczycielowi stopień nauczyciela mianowanego, tj. organ prowadzący szkołę. Zgodnie z art. 9g ust. 2 KN w skład komisji egzaminacyjnej wchodzą:

1) przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, jako jej przewodniczący;

2) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny;

3) dyrektor szkoły;

4) dwaj eksperci z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania (posiadający kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole tego samego typu co szkoła, w której nauczyciel ubiegający się o stopień nauczyciela mianowanego jest zatrudniony, z których co najmniej jeden, w miarę możliwości, naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, o czym stanowi § 8 ust. 1 r.u.s.a.z.).

Na wniosek nauczyciela ubiegającego się o stopień nauczyciela mianowanego w skład komisji egzaminacyjnej wchodzi przedstawiciel wskazanego we wniosku związku zawodowego. Natomiast właściwy organ statutowy związku zawodowego wskazuje swojego przedstawiciela, którego powołuje się w skład komisji egzaminacyjnej. Stanowi o tym art. 9g ust. 5 i 5a KN.

Zakres wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego realizowania obowiązków nauczyciela, których spełnianie jest sprawdzane przez komisję egzaminacyjną podczas egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego:

1) znajomość przepisów prawa dotyczących organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał przygotowanie do zawodu nauczyciela;

2) umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w szczególności realizację podstawy programowej;

3) umiejętność rozpoznawania potrzeb uczniów i indywidualizowania nauczania;

4) umiejętność stosowania w pracy wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki;

5) znajomość środowiska uczniów oraz umiejętność uwzględniania w swojej pracy problematyki środowiska lokalnego i współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych;

6) umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych.

Zgodnie z § 10 ust. 1 r.u.s.a.z. komisja egzaminacyjna zapoznaje się z opinią o przeprowadzonych zajęciach, o której mowa w art. 9fa ust. 8 KN, oraz oceną pracy nauczyciela, a także przeprowadza egzamin, podczas którego nauczyciel:

1) odpowiada na pytania członków komisji egzaminacyjnej dotyczące wymagań, o których mowa w § 6 r.u.s.a.z.;

2) wykazuje się umiejętnością rozwiązania wskazanego przez komisję egzaminacyjną problemu związanego z wykonywaną pracą.

W trakcie egzaminu nauczyciel powinien mieć dostęp do aktów prawnych.

Po przeprowadzeniu ww. czynności każdy z członków komisji egzaminacyjnej powinien ocenić spełnianie przez nauczyciela wymagań, o których mowa w § 6 r.u.s.a.z., przyznając łącznie za wszystkie wymagania punkty według skali od 0 do 10. Na podstawie liczby punktów przyznanych przez członków komisji egzaminacyjnej oblicza się średnią arytmetyczną punktów, na podstawie której ustala się, czy nauczyciel zdał egzamin przed komisją egzaminacyjną.

Jeżeli nauczyciel zdał egzamin przed komisją egzaminacyjną, to wydaje się mu zaświadczenie o zdaniu egzaminu przed komisją egzaminacyjną.

Jeżeli nauczyciel nie zdał egzaminu, to nie wydaje się mu żadnego zaświadczenia. Zgodnie z art. 9g ust. 7b KN obowiązany jest odbyć dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze roku i 9 miesięcy. W ostatnim roku odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela nauczyciel, który w tym okresie uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy, ponownie przeprowadza zajęcia, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły. Przepisy art. 9ca ust. 8, 9 i 11 oraz art. 9fa ust. 6–9 KN stosuje się odpowiednio.

Wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego powinien być załatwiony do 31 sierpnia danego roku (w przypadku nauczycieli, którzy złożyli wnioski do 30 czerwca tego roku) albo do 31 grudnia danego roku (w przypadku nauczycieli, którzy złożyli wnioski do 31 października tego roku). Stanowi o tym art. 9b ust. 3 i 3a KN.

Nauczycielom spełniającym warunki, o których mowa w art. 9b ust. 1 KN, nadaje się, w drodze decyzji administracyjnej, stopień awansu zawodowego nauczyciela mianowanego (art. 9b ust. 4 pkt 2 KN).

Natomiast nauczycielom niespełniającym choćby jednego z warunków, o których mowa w art. 9b ust. 1 KN, odmawia się, również w drodze decyzji administracyjnej, nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego (art. 9b ust. 6 KN).